Het initiatief van de ‘Dag van de gezonde schoolkantine’ maakt duidelijk dat overheid, onderwijs en gezondheidszorg het probleem van overgewicht onderkennen. Een gezonde schoolkantine kan een belangrijke bijdrage leveren. Een gevarieerd aanbod van groenten en fruit mag daarin niet ontbreken.

Een ongezond leef- en eetpatroon is volgens kinderarts Koen Joosten niet alleen een probleem van vandaag, maar vooral ook een gezondheidsrisico voor de toekomst. “Als steeds meer kinderen al jong overgewicht hebben, betekent dat in de periode naar volwassenheid ook een toename van chronische ziekten zoals hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en kanker.”

Het tij keren
Er zijn naar zijn mening zeker mogelijkheden om het tij te keren. “Mijn slogan is al jaren: groente-inname is de kapstok van een gezonde leefstijl. Het belang van een adequate groente- en fruitconsumptie is enorm. Er is te weinig kennis over alle voedingsstoffen die in groenten en fruit zitten, zoals antioxidanten, vitamines, mineralen en vezels. Deze stoffen spelen allemaal een belangrijke rol in onze stofwisseling, op ons epigenetisch profiel en op het microbioom.”

In de VS, waar het probleem van obesitas bij de jeugd nog veel groter is, wordt gesproken over de ‘lost generation’, maar daar gaar Koen Joosten niet in mee. “Je moet nooit spreken van een ‘verloren generatie', want het tij is echt wel te keren als we met z'n allen de schouders er onder zetten. Daarnaast hebben we de verantwoordelijkheid om de 170.000 zwangere vrouwen, die we jaarlijks in Nederland hebben, goed voor te lichten wat goede en gezonde voeding is voor het kind. Zowel tijdens de zwangerschap als daarna. Jong geleerd is oud gedaan!”

Groenten en fruit zijn een essentieel onderdeel van het voedingspatroon van kinderen, gezien alle voedingsstoffen die nodig zijn voor kinderen om te kunnen groeien en ontwikkelen. “Jonge kinderen hebben door de snelle groei ten opzichte van volwassenen een verhoogde behoefte, niet alleen aan macronutriënten maar ook aan vitamines en mineralen. Groenten en fruit zijn een onmisbare schakel in de voorziening hiervan en tekorten kunnen leiden tot een vertraagde en verstoorde ontwikkeling.”

Voedseltransitie
Ook telers kunnen naar zijn mening een belangrijke rol spelen in de gedragsverandering bij scholieren. Bijvoorbeeld door veel meer naar buiten te treden met de voedingswaarde van hun producten, door meer samenwerking te zoeken met de burger, maar met name ook de gezondheidszorg. En, niet te vergeten, door innovatief mee te denken om nieuwe producten op de markt te brengen. Concepten die aansluiten bij de behoefte en interesse van jongeren.”

Koen Joosten adviseert telers ook om zich achter het huidige advies van de Gezondheidsraad te scharen. “Met elkaar moeten we er voor zorgen dat de voedseltransitie van 60% dierlijke en 40% plantaardige eiwitten naar 40%-60% wordt gerealiseerd. Dat heeft enorme gezondheidseffecten en dat maakt ons voedselsysteem tegelijk ook veel duurzamer.”

Enorme gezondheidswinst
De kinderarts van het Erasmus voorziet een enorme gezondheidswinst als de jeugd in de pauzes op school koeken en chocola inwisselt voor bijvoorbeeld snoeptomaatjes, snackkomkommers, of radijsjes. “Want daarin zit juist het probleem. Die tussendoortjes zijn over het algemeen allemaal ‘ultraprocessed foods’. Dat betekent dat in korte tijd hoog calorische, ongezonde producten worden gegeten. Die producten geven een snelle verzadiging, maar zorgen er ook voor dat je weer snel trek hebt in het volgende product.”

Het realiseren van die gezondheidswinst noemt Koen Joosten een gezamenlijke verantwoordelijkheid. “Die taak ligt breed maatschappelijk, iedereen moet zijn steentje bijdragen. De overheid is belangrijk om met wetten te komen die moeten zorgen voor een gezonde voedselomgeving in de buurt van scholen. Ze moet zorgen dat reclames op ongezonde voeding aan banden worden gelegd, dat de belasting op groenten en fruit 0% wordt, er een suiker-vleestaks komt en er een hogere belasting komt op ongezonde producten.”

Gezonde lunch
Aansluitend op de Dag van de gezonde schoolkantine, benoemt de arts hoopgevende initiatieven op scholen. “Ik werk zelf in de zorg, maar weet dat projecten waarbij gezonde schoollunches worden gefaciliteerd, worden omarmd. Het bedrijf Tommy Tomato levert aan steeds meer scholen warme lunches die voor honderd procent uit groenten bestaan. Als we dat kunnen uitrollen in heel Nederland en daar ook – heel belangrijk - extra beweegtijd aan kunnen koppelen, dan wordt er een verschil gemaakt. Daarnaast zijn er vele scholen die meedoen aan het schooltuinenproject, een goede manier en stimulans voor scholen om met groenten aan de slag te gaan.”

Tot slot merkt Koen Joosten op dat landelijke campagnes altijd goed zijn om gedragsverandering te stimuleren. “Het gaat er om dat het leidt tot acties die een verschil kunnen maken. Dus er moeten dan genoeg middelen zijn om een promotiecampagne te ondersteunen. Door zaken anders te doen en dit te borgen, kan er daadwerkelijk een verschil worden gemaakt.”