Aardbei onder controle: Naar een fossielvrije jaarrondteelt

De Nederlandse belichte aardbeienteelt is gericht op junidragers. Dit is veelal een enkele teelt of een doorteelt. Het nadeel hiervan is de relatief lange aanlooptijd naar de oogst, gevolgd door een relatief korte oogsttijd als gevolg van één grote piek in productie. Om de belichte teelt fossielvrij en efficiënter te maken is het wenselijk dat een plant net als in de tomatenteelt een continue vruchtdracht heeft om continu te kunnen blijven oogsten en oogstpieken en dalen grotendeels vermeden worden. Dit biedt verscheidene voordelen.

De voordelen zijn:

  • Een hogere potentiële productie omdat slechts eenmaal per jaar een opbouwfase van het gewas nodig is. Tegelijkertijd verhoogt dit ook de energetische efficiëntie omdat maar eenmalig per jaar een vegetatief gewas wordt belicht en verwarmd.
  • Een kwalitatief beter product omdat oogstpieken met veel kleine vruchten vermeden worden.
  • Een verhoging van de energetische efficiëntie omdat er volgens de principes van Het Nieuwe Telen (maximalisatie, kasisolatie en minimalisatie van afluchten van warmte) kan worden geteeld omdat oogstpieken vermeden worden. Er hoeft dus niet, zoals in de gekoelde junidragerteelt, tijdens een oogstpiek maximaal gekoeld te worden.

Uiteindelijk zal de inzet van licht en warmte geminimaliseerd en fossielvrij moeten worden. Het werken met één planting per jaar is hierin een belangrijke stap. Het project kende twee hoofddoelen: (1) Halvering van de input van gas en elektriciteit per vierkante meter: respectievelijk van 15 naar 7.5m3 en van 200kWh/m2 naar 100kWh; en (2) jaarrond trosinducerend telen in balans waarbij in de winter een oogst van ruim 500g/m2/week kan worden behaald.

Proefopzet
Er waren twee kassen van ieder 200m2, met ieder een eigen daglengte-strategie tijdens de belichte winterperiode. Er werd geteeld met de low chill rassen Fandango en Inspire. In de aanloopfase naar het belichtingsseizoen toe, is in beide kassen de natuurlijke dag verlengd tot 12 uur met cyclische belichting (12-uurskas) of puur verrood of rood afhankelijk van de strekking (18-uurs kas). In de belichtingsperiode vanaf week 47 werd in de ene kas een ‘korte’ dag van 12 uur aangehouden. En in de andere kas kon worden doorbelicht tot 18 uur met rood licht als nabelichting. Eerder onderzoek heeft uitgewezen dat met dit spectrum een lange dag kan worden belicht zonder dat de trosinductie stopt. De lichtsommen werden gelijk gehouden, dus de momentane LED-intensiteit was in de 12-uurskas veel hoger. Na de winter is in beide kassen de daglengte verkort tot 12.5 uur om zo een tros-inducerende daglengte aan te houden om zo vruchtdracht te hebben in het late voorjaar en de zomer. Acht weken voor het einde van de proef is er een natuurlijke daglengte aangehouden omdat dan verdere trosinductie geen zin meer heeft.

Resultaten energie
De besparing in elektra naar ruim 100kWh/m2 ligt grotendeels voor rekening van de overstap van SON-T naar LED. De nabelichtingskas bespaarde 7% in elektriciteit vanwege de hogere energie-efficiëntie van het rode licht. De warmtevraag is geminimaliseerd door gebruik te maken van een transparant energiedoek en een lichtuitstootscherm. Hierdoor lag het gasverbruik van de 12-uurskas (kas zonder buitengevel) op 7m3/m2. Bij een commerciële kas zou dit verbruik zo’n 10% hoger kunnen liggen. Het verbruik van de 18-uurskas (kas met buitengevel) lag twee keer zo hoog. Gecorrigeerd voor het geveleffect heeft de nabelichtingsstrategie rond de 2.5m3 extra gekost. Het hogere verbruik komt doordat er in de avonduren een verdampend gewas onder gesloten schermen staat waardoor er is gekozen om 17°C luchttemperatuur aan te houden om kans op condensatie te verkleinen. Hiervoor moest extra worden gestookt.    

(Foto's: PlantLighting en ISFC Delphy)

Henny van Gurp

Glastuinbouw Nederland - © 2024